Problem żylaków dotyczy coraz większej liczby osób – nie tylko kobiet w średnim wieku, ale również mężczyzn, osób młodych i aktywnych zawodowo. Siedzący tryb życia, nadwaga, predyspozycje genetyczne, a także ciągłe przebywanie w pozycji stojącej sprawiają, że układ żylny kończyn dolnych przestaje prawidłowo odprowadzać krew, prowadząc do rozwoju niewydolności żylnej. Choć zmiany początkowo mają charakter subtelny – uczucie ciężkości, puchnięcie nóg wieczorem czy widoczne pajączki – z czasem mogą przerodzić się w dolegliwości przewlekłe, bolesne i trudne w leczeniu. Dlatego kluczowe znaczenie ma wczesna diagnostyka, regularne badania oraz świadome dbanie o zdrowie naczyń – zanim pojawią się powikłania.
Najczęstsze problemy naczyniowe kończyn dolnych
Problemy naczyniowe nóg obejmują cały zakres patologii, z których najczęściej spotykane to:
- Żylaki – rozszerzone, skręcone żyły powierzchowne, często widoczne przez skórę.
- Przewlekła niewydolność żylna (CVD) – czyli stan, w którym zastawki żylne nie domykają się prawidłowo. Prowadzi to do zalegania krwi, obrzęków, przebarwień skóry, a w zaawansowanych przypadkach owrzodzeń. W populacji polskiej CVD dotyczy 47% kobiet i 37% mężczyzn
- Telangiektazje, czyli pajączki naczyniiowe – bardzo drobne, cienkie naczynia włosowate, często pierwszy sygnał problemu.
- Zespół pozakrzepowy – powikłanie po epizodzie zakrzepicy żył głębokich, naczyń odpowiadających za odprowadzanie krwi z tkanek w kierunku serca. ZPZ rozwija się u około 30-50% osób w ciągu dwóch lat po incydencie zakrzepowym.
Objawy wymagające konsultacji chirurga naczyniowego
Do objawów niewydolności żylnej, które wymagają diagnostyki specjalistycznej, należą:
- stały lub nasilający się ból, uczucie ciężkości nóg, napięcie skóry, szczególnie po długim staniu czy chodzeniu,
- obrzęki kostek lub łydek, zwłaszcza pod koniec dnia, które nie ustępują po odpoczynku z nogami uniesionymi,
- zaczerwienienie, przebarwienia skóry wokół żył, swędzenie, uczucie pieczenia lub mrowienia, skurcze nocne,
- owrzodzenia lub trudno gojące się rany na podudziu.
Im wcześniej pacjent trafi do specjalisty, tym większe szanse na skuteczne leczenie i zapobieganie powikłaniom.
Diagnostyka – USG Doppler i inne badania
Złotym standardem w diagnostyce układu żylnego jest USG Doppler żył kończyn dolnych. Jest to badanie nieinwazyjne, bezbolesne i niezwykle dokładne. Pozwala ocenić:
- drożność żył powierzchownych i głębokich,
- wydolność zastawek,
- obecność refluksu żylnego (cofanie się krwi),
- zmiany zapalne lub zakrzepowe.
W razie potrzeby uzupełnieniem mogą być testy czynnościowe, pomiary obwodów kończyn, a także konsultacja flebologiczna lub angiologiczna.
Jak rozpoznać problemy żylne?
Poniżej praktyczna lista dla pacjenta, co warto obserwować i zanotować przed wizytą u chirurga naczyniowego:
- Czy nogi są często spuchnięte, zwłaszcza wieczorem?
- Czy odczuwalne są skurcze lub uczucie ciężkości w łydkach?
- Czy występują zmiany koloru skóry – np. brunatne przebarwienia?
- Czy na skórze widoczne są poszerzone naczynia lub żyły?
- Czy w rodzinie występowały przypadki żylaków lub zakrzepicy?
- Jak wygląda Twój styl życia – czas spędzony w jednej pozycji, aktywność fizyczna, masa ciała, ciąże, noszenie obcisłej odzieży.
Problem żylaków – nowoczesne metody leczenia
Rozwój technologii medycznych w chirurgii naczyniowej zaoferował wiele skutecznych narzędzi leczenia żylaków:
- Terapia uciskowa – skarpety, pończochy uciskowe klasy II‑III, używane codziennie lub w okresach zwiększonego obciążenia.
- Skleroterapia – wstrzyknięcie substancji obliterujących niewydolne żyły, szczególnie żylaki małych i średnich rozmiarów.
- Ablacja (laserowa lub fala radiowa – EVLA / RFA) – techniki minimalnie inwazyjne, zamykające żyły z zaburzeniem przepływu.
- Kleje tkankowe i ablacje parowe – alternatywy dla pacjentów z cienkimi żyłami lub nietypową anatomią.
- Chirurgia tradycyjna – stripping żyły odpiszczelowej lub odstrzałkowej, flebektomia. Wybierana, gdy metoda minimalnie inwazyjna nie jest możliwa lub gdy występują bardzo zaawansowane zmiany.
Profilaktyka chorób żylnych – jak dbać o nogi na co dzień?
Skuteczna profilaktyka chorób żylnych opiera się na codziennych, prostych działaniach, które wspierają prawidłowe krążenie krwi w kończynach dolnych. Kluczowe znaczenie ma aktywność fizyczna – regularne spacery, jazda na rowerze, pływanie czy gimnastyka nóg wspomagają pracę mięśni łydek, które działają jak naturalna pompa żylna. Osoby prowadzące siedzący tryb życia powinny co godzinę wstawać i wykonywać krótkie ćwiczenia mobilizujące krążenie.
Warto również unikać długotrwałego stania w jednej pozycji, nosić odpowiednie obuwie (zrezygnować z wysokich obcasów i obcisłych ubrań), a w razie predyspozycji – stosować wyroby uciskowe (np. pończochy kompresyjne) dobrane indywidualnie. Istotne znaczenie ma także kontrola masy ciała, unikanie palenia tytoniu oraz odpowiednia dieta bogata w błonnik, która wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu naczyniowego.