Zęby mądrości, nazywane potocznie ósemkami, pełnią niezwykle istotną funkcję w historii ewolucji uzębienia człowieka – dawniej służyły do rozdrabniania twardych pokarmów. W dzisiejszych czasach, z uwagi na zmianę diety i mniejszą przestrzeń w łuku zębowym, często dochodzi do sytuacji, w której ósemki nie wyrzynają się prawidłowo, pozostając częściowo lub całkowicie ukryte w kości. Takie „zatrzymane ósemki” nierzadko powodują liczne problemy kliniczne. Dowiedz się, jak wygląda cały proces ich usuwania – od wstępnej diagnostyki radiologicznej po rekonwalescencję i potencjalne powikłania po usunięciu ósemek!
Diagnostyka i przygotowanie do zabiegu
W pierwszym etapie pacjent zwykle zgłasza się do gabinetu z objawami dyskomfortu, bólu czy nawracającymi stanami zapalnymi dziąseł w okolicy zęba mądrości. Szacuje się, że aż 60–70% dorosłych Polaków w wieku 20–35 lat doświadcza co najmniej raz takich dolegliwości! Aby ocenić, czy zabieg ekstrakcji zatrzymanej ósemki jest konieczny, wykonuje się przeważnie zdjęcie pantomograficzne (RTG panoramiczne). Ponadto, w niektórych przypadkach konieczna jest także tomografia stożkowa (CBCT). Obrazowanie pozwala lekarzowi ustalić położenie zęba w stosunku do nerwu zębodołowego dolnego bądź zatok szczękowych (w przypadku górnych ósemek), co ma istotne znaczenie dla planowania przebiegu zabiegu.
Po wykonaniu badań obrazowych stomatolog decyduje, czy wystarczająca będzie prosta ekstrakcja, czy konieczny jest bardziej zaawansowany zabieg z zakresu chirurgii stomatologicznej. Szczególnie skomplikowane sytuacje – takie jak głębokie zatrzymanie w kości lub nieprawidłowe ułożenie korzeni – wymagają zaangażowania chirurga szczękowego, aby zminimalizować ryzyko powikłań.

Przebieg ekstrakcji zatrzymanej ósemki
Po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu lekarskiego i wykluczeniu ewentualnych przeciwwskazań rozpoczyna się właściwy zabieg. Najczęściej stosuje się znieczulenie miejscowe o podwyższonej skuteczności. Choć w przypadku bardzo trudnych lub wielu usuwanych zębów mądrości jednocześnie istnieje możliwość wykonania zabiegu w znieczuleniu ogólnym.
Chirurg lub stomatolog rozpoczyna od nacięcia dziąsła, by uzyskać dostęp do zatrzymanego zęba. Następnie, za pomocą specjalistycznych wierteł i narzędzi, odłupuje się fragmenty kości otaczającej ósemkę, co ułatwia jej wyjęcie. W niektórych przypadkach ząb dzieli się na mniejsze części, aby zminimalizować rozległość działań chirurgicznych i uniknąć urazów sąsiednich struktur. Po usunięciu wszystkich fragmentów zęba i opracowaniu zębodołu lekarz zakłada szwy, aby przyspieszyć gojenie i zapewnić stabilność skrzepu.
Cały proces w przypadku jednej zatrzymanej ósemki trwa średnio od 30 do 90 minut, w zależności od stopnia jej położenia, kształtu korzeni i rozległości zabiegu.
Rekonwalescencja i zalecenia pozabiegowe
Rekonwalescencja po ekstrakcji zatrzymanej ósemki wymaga odpowiedzialnego podejścia i przestrzegania zaleceń lekarza, co z reguły decyduje o tempie gojenia.
- Przez pierwsze 24–48 godzin wskazane jest stosowanie zimnych okładów w okolicy policzka, aby zredukować obrzęk. Większość pacjentów doświadcza pewnego stopnia dyskomfortu i bolesności. Jednak zwykle dobrze radzi sobie z nimi za pomocą ogólnodostępnych środków przeciwbólowych i przeciwzapalnych.
- Ważne jest utrzymanie prawidłowej higieny jamy ustnej. Zaleca się płukanie specjalnymi płynami antybakteryjnymi, unikanie mocnego szczotkowania w okolicy rany oraz rezygnację z intensywnego płukania jamy ustnej, by nie naruszyć skrzepu.
- Dieta powinna składać się głównie z pokarmów miękkich i płynnych. W miarę możliwości należy unikać gorących i ostrych potraw, które mogłyby podrażnić miejsce zabiegowe.
- Zwykle po 7–10 dniach konieczna jest ponowna wizyta w gabinecie w celu kontroli procesu gojenia i ewentualnego usunięcia szwów, o ile nie są to szwy rozpuszczalne.

Standardowy czas pełnego zagojenia wynosi od 2 do 3 tygodni, choć u osób młodych i zdrowych może przebiegać znacznie szybciej. U pacjentów obciążonych chorobami przewlekłymi (np. cukrzycą) lub palących tytoń proces rekonwalescencji bywa wydłużony.
Potencjalne powikłania po usunięciu ósemek
Mimo że ekstrakcja zatrzymanych ósemek jest jednym z częstszych zabiegów z zakresu chirurgii stomatologicznej, może wiązać się z pewnym ryzykiem powikłań. Do najbardziej typowych należą obrzęk tkanek, ból, krwawienie lub zasinienie. Większość z nich ustępuje samoistnie po kilku dniach, szczególnie jeśli pacjent ściśle stosuje się do zaleceń pozabiegowych.
Poważniejszym powikłaniem, którego nie należy lekceważyć, jest tzw. „suchy zębodół”. Polega on na przedwczesnym rozpadzie bądź usunięciu skrzepu, co prowadzi do odsłonięcia kości i intensywnego bólu. W takiej sytuacji konieczna jest interwencja stomatologiczna. Lekarz oczyszcza zębodół, zaopatruje go odpowiednim opatrunkiem i zaleca pacjentowi leki wspomagające gojenie.
Istotnym zagadnieniem jest również ryzyko uszkodzenia nerwu zębodołowego dolnego lub zębodołowego górnego, jednak zdarza się to bardzo rzadko. Dzięki szczegółowej diagnostyce radiologicznej, włącznie z tomografią CBCT, lekarz może precyzyjnie zaplanować zabieg i zminimalizować potencjalne komplikacje. Warto jednak pamiętać, że każda interwencja chirurgiczna niesie pewne ryzyko, a kluczem do sukcesu jest doświadczenie oraz umiejętności personelu!